Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu, Türkiye’de yıllık 23 milyon tona ulaşan gıda israfını önlemek amacıyla yeni bir çalışma başlattı. Açık büfe ve serpme kahvaltı kültürünün israfa yol açtığına dikkat çeken kurul, bu alanlarda düzenleme yapılabileceğinin sinyalini verdi. Hazırlanacak raporun Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunulması planlanıyor.
Türkiye İsrafı Önleme Vakfı’nın (TİSVA) “2025 Yılı İsraf Raporu”na göre, dünya genelinde gıda israfı her geçen yıl artıyor. Dünyada üretilen gıdaların üçte biri kayboluyor veya çöpe gidiyor; bu durum küresel ekonomiye her yıl yaklaşık 1 trilyon dolara mal oluyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Gıda Programı’nın 2025 Küresel Görünüm Raporu, 2024 yılında 74 ülkede 343 milyon kişinin akut gıda güvensizliği yaşadığını ortaya koyarken, bu rakamın 2023’e göre yüzde 10 arttığı bildirildi. BM Çevre Programı (UNEP) ise her yıl dünya genelinde 1,5 milyar ton gıdanın israf edildiğini, her 5 tabaktan birinin çöpe gittiğini belirtiyor.
Verilere göre dünyada her 11 kişiden biri açlık çekerken, her gün 25 binden fazla çocuk yetersiz beslenme nedeniyle hayatını kaybediyor. Toplamda 783 milyondan fazla insan açlıkla mücadele ederken, 1 milyardan fazla kişi obez, yaklaşık 3 milyar kişi ise fazla kilolu durumda. 2035’e kadar dünya nüfusunun yarısından fazlasının aşırı kilolu olacağı öngörülüyor.
Türkiye’de Her Yıl 23 Milyon Ton Gıda Çöpe Gidiyor
TİSVA verilerine göre, Türkiye’de kişi başına yılda ortalama 102 kilogram gıda israf ediliyor. Ülkede üretilen meyve ve sebzelerin yaklaşık yüzde 35’i sofraya ulaşmadan kayboluyor veya çöpe gidiyor. İsrafın en yoğun görüldüğü alanlar; evler, hizmet sektörü, perakende ve dağıtım süreçleri olarak sıralanıyor.
Her gün yaklaşık 12 milyon ekmeğin çöpe gittiği Türkiye’de yıllık rakamın 4 milyar 380 milyona ulaştığı belirtiliyor. İsrafın yüzde 5 oranında azaltılması halinde on milyarlarca liralık tasarruf sağlanabileceği, bu miktarın 900 bin ailenin bir yıllık geçim giderine denk geldiği ifade ediliyor.
Raporda, israfı önlemek için şu öneriler sıralanıyor:
- İhtiyaçtan fazla gıda alınmaması
- Gıdaların uygun koşullarda saklanması
- Uzun süreli saklamalarda derin dondurucu kullanılması
- Ekmeklerin dilimlenerek tüketilmesi
- Kuruyan ekmeklerin farklı tariflerle değerlendirilmesi
Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu üyesi Bingöl, açık büfelerin israfın önemli kaynaklarından biri olduğunu belirterek, serpme kahvaltı konusunda da çalışma yürüttüklerini söyledi.