Bayram Aygün Yazdı..
Başkan Başdeğirmen Bursa’daki Ispartalılarla Helva Gabine Günü’ nde buluştuğuna ilişkin basından haberleri izlemişsinizdir. Cumhurbaşkanı’mız Erdoğan’ın “gönül Belediyeciliği” sloganının en mükemmel uygulayıcısının (Türkiye de Tek) Isparta Belediyesi ve O’ nun Sayın Başkanı Şükrü Başdeğirmen olduğunu söylemeye bilmem gerek var mı?
Başkan Başdeğirmen her fırsatta: “Amacımız dayanışmayı güçlendirmek” diyordu. Öyle de oldu uygulamada! Antalya, Ankara, İstanbul, Bursa’daki saygıdeğer Ispartalı hemşerilerimizi bir sofrada buluşturup; Yüce İslamiyet’ inde amaçladığı istişare kültürünü, saygı, sevgi ve dayanışmayı güçlendirmek anlamında güzel bir hizmet olduğunu söyleyebiliriz.
Bursa Ispartalılar Derneği Sayın Başkanı Yalvaçlı Mustafa Gültekin beyin şahsıma verdiği bilgilere göre dört bin Ispartalı Bursa da yaşıyor. Bin beş yüze yakın hemşerimiz Başkan Başdeğirmen’ in davetine geldiler. Dernekle birlikte Bursa da yaşayan varlıklı iş çevrelerinin ve Başkan Başdeğirmen’ in iyi bir işbirliğiyle Bursa da Ispartalılar buluşması sağlandı.
Bursa’ nin varlıklı iş çevreleri Ispartalı Yalvaç ve Senirkent’ iler ağırlıklı, sağlam çevre edinmişler. Bursa Büyük şehir üst düzey yöneticileri de hep Ispartalı. Çok sayıda doktor, mühendisler ve devlet yöneticileri Ispartalılardan oluşuyor. Hatta dört milyon nüfuslu Bursa Ispartalılarca idare ediliyor diyebiliriz.
İş çevrelerinden: Yüksek Mimar Yalvaç Kuyucak Alper Yakupoğulları, Sücüllüden Mustafa Gültekin, Ali Bayhan, Senirkentli Uludağ Eczanesi ve Optik satış mağazalar zinciri sahibi Osman Islak Ispartalılar’ dan sayılabilecek dünürüm (Rize) Ayhan Karaman beyler renk kattılar.
Bursa Cumhuriyet Başsavcısı Ramazan Solmaz ( Aydoğmuş), Bursa İl Emniyet Müdürü (Çarıksaraylar), İl Sağlık Müdürü (Sarıidris) Mustafa Çetin, Gabune dostluk, kardeşlik yemeğinin baş barışseverlerdi.
Isparta’mızla özdeşleşen gabine yemeği batışın, saygı ve sevginin dayanışmanın hatta Allah korusun! İlerde görülebilecek bir felaketlerde Isparta ile Bursa dayanışmasının bir ön sağlamlığı garanti altına alınmış olmuyor mu?
Başkan Başdeğirmen’ e göre tüm Türkiye’mizde kabul görmüş görüşüne göre: “Gabune bahane, insanlarımızın gönlüne girmek, arkasından iyi günde kötü günde milli ve dini birlikteliği, yardımlaşmayı güçlendirmektir ”diyorlardı. Beklenmeyen zamanlarda insanoğlunun yanı başında olabilmenin temeli de bu etkinliklerle ön hazırlığının, provasının yapılmış anlamı taşımıyor mu?
Kabune veya yerel Isparta lehçesiyle, söyleyişiyle Gabine Pilavı (Isparta Düğün Pilavı) yeme bahanesiyle insanlarımızı birbiriyle tanıştırıp görüştürmek. Kardeşliği güçlendirmektir!
Kısaca Gabune (Kabune) yemeğinin 1710’ lardan bu yana Isparta’ mıza Azerbaycan güneyinden İran’ ın kuzeyinde Türk(Acem) bölgesinden İran şahı Abbas’ın zulmünden kaçarak Burdur ve Isparta’mıza gelen Acem Ermenilerinin geleneksel Türk ve Acem Ermenilerinin ortak yemeğidir.
Bu yemek Isparta Acemlerince (Ermeni) kendi aralarında 1914’e kadar zaten kendi eğlence, dini düğün günlerinde kendilerince pişirilen bir yemekti.1914’de Burdur-Isparta ölümlü ve yıkıcı deprem olur. Esas sanatı dülgerlik (ev yapımı ağaç işleri) olan Acem Ermeni’si Kabun Ağa’nın asıl ismi Gabi’ dir. Kabune yemeğine (Halkça) ismini veren usta depremde eşini ve kızlarını kaybeder. Bir süre Andık deresi su değirmenleri bölgesinde çerden çöpten kulübe de yaşamaya başlar. 1914’te Çanakkale’ye savaş için giden Mehmetçikler için uzun süre dayanıklı peksimet üretilmesi için una ihtiyaç vardır.
Belediye Başkanı Arapzade Mehmet Efendi ve dönemin valisi Mutasarrıf Hakkı Behiç, Kadı İsmail Efendi Dere su değirmenleri sorumlusu, un ağası Başağa olan Eyüp ağaya gelirler. Çanakkale’ ye gidecek Mehmetçikler, depremde açıkta kalanlar için peksimetlik un temini sağlamasını isterler. (Dere su değirmenleri ve un ağası Eyüp Ağa şimdiki -2025-Belediye Başkanı Şükrü Başdeğirmen’ lerin de dedelerinin kardeşidir.)
1914 depreminde kimsesiz kalan ve Dere mahallesindeki ormanlık alana çekilen Gabi (Gabun) ağa gönüllü dokuz adet su, birbirine yakın su değirmenlerinde bekçilik yapmaktadır. Un öğütmek için değirmenlere gelenlerden birer tas gönüllü un alarak Çanakkale’ye gidecek Mehmetçiklerin yolda yiyebilecekleri, torbalarına koyabilecekleri peksimetlik un toplar.
Diğer yandan un öğütmek için yoğunluklu zahiresi olanlardan daha fazla un alabilmek için, depremde ölen kızları ve eşinin hayrına müşterilere gabune pilavı ikram eder. Bölgede vahşi av hayvanları yoğunluktadır. Özellikle Çakallar, Kıldır deresinden, Yeni pınar önüne gelen kekliklerden, Çamlıca bağlarının içinden, Beldibi bölgesinde bulunan çok sayıda tavşanları avlar. Etlerinden Gabi yada Gabun ağa Gabune yemeği yapar. Yumurtlama, yavrulama mevsimlerinin dışında av hayvanların etlerinden sırayla nöbet tuttuğu su değirmenlerinde pilav pişirip un için gelen müşterilere ikram eder. ( Ün Mecmuası yayını, rahmetli Gazeteci Soner Toros’un şahsıma bıraktıkları notlardan)
Hüseyin Baş, Baş değirmenlerin değirmeni, Çay değirmeni, Pıtrak değirmenlerine un öğütmeye gelen müşterileri memnun eder. Depremde ölen ailesinin ruhları dinlendin diye hem Müslim hem Hz. İsa duası eder. Savaştan sonra da varlıklı aileler gabi ağayı düğün ve mevlit okutma zamanlarında evlerine çağırırlar. Özel günlerinde gabi ağadan Kabune (Kabune) pilavı yapmasını isterler. Esasında bir Güney Azerbaycan, Kuzey Acemistan (İran) yemeklerinden pilav usülü olan pilavın Azeri bölgesinde ismi bu değildir. “Enenevi Plov” veya Şah Pilav (Pilovu) geleneksel etli pilav) ismiyle bilinir.
Isparta düğün, nişan, mevlit gibi özel günlerinde Gabi Ağanın ismiyle Isparta lehçesine göre Gabi ağanın eseri, ismi Gabine veya Kabine pilavı olarak Isparta’mızın yöresel pilav yemeği olarak bize has bir yemek türü oldu. Hatta zeki Ispartalılar yanına irmik helvasını da ekleyip bir kombine haline getirildi.
İşte Allah’ımızın işine bakın: Ispartalı Acem Ermeni’si Gabi Kabun ağanın gün yüzüne çıkardığı yemeğinin getirdiği barış, dayanışma, Cumhurbaşkanı’nın ve Başkan Başdeğirmen’ in değimleriyle “gönüllere girmenin, gönül belediyeciliğinin sembolü, mahanası oldu.
