Dünya genelinde internet özgürlüğü giderek daralıyor. Freedom House ve diğer bağımsız kuruluşların raporlarına göre, 2024’te 54 ülkede toplam 296 hükümet kaynaklı internet kesintisi yaşandı. Çin, İran, Rusya ve Myanmar gibi ülkeler “özgür değil” kategorisinde yer alırken, yalnızca dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 17’si özgür internet kullanabiliyor.
Ülke Ülke İnternet Özgürlüğü Tablosu
-
Çin: En sert sansür uygulamalarının başında geliyor. Google, Facebook, X (Twitter) gibi platformlara erişim tamamen yasak.
-
İran: 2025’te dış dünya ile bağlantıyı kesen ulusal çaplı kesintiyle gündeme geldi. VPN’lerin bile çalışmadığı bir sistem uygulanıyor.
-
Rusya: Savaş sonrası bağımsız medya ve sosyal platformlar engelleniyor. Yurttaşlar yalnızca devlet kontrolündeki içeriklere erişebiliyor.
-
Myanmar & Türkmenistan: Muhalif hareketlerin engellenmesi için sık sık internet tamamen kapatılıyor.
-
Afrika Ülkeleri: Sudan, Etiyopya ve Uganda gibi ülkelerde protestolar sırasında internet kesintileri yaygın.
Afganistan’da Dijital Sessizlik
Taliban yönetimi, “ahlaki yozlaşmayı önleme” gerekçesiyle ülkenin birçok vilayetinde fiber optik internet ve WiFi hizmetlerini kapattı. Sadece mobil internet erişimi kısmen devam ediyor ancak yüksek maliyet ve düşük hız sebebiyle milyonlarca insan fiilen çevrim dışı kaldı.
Eğitim ve Kadın Hakları Tehlikede
Kız öğrenciler için çevrim içi eğitim imkânları büyük ölçüde ortadan kalktı. Kadınların küçük işletmelerini sürdürebilmek için kullandığı e-ticaret bağlantıları da kesintiden etkilendi. Uzmanlara göre bu durum, Afganistan’da kadınların eğitim ve iş hayatından tamamen dışlanması riskini artırıyor.
Dijital hak savunucuları, Taliban’ın attığı bu adımı “bilgiye erişimin sistematik olarak engellenmesi” olarak niteliyor. İnsan hakları örgütleri ise internetin kapatılmasının Afganistan’ı dış dünyadan tamamen izole edeceği uyarısında bulunuyor.