Öğrencilerimle birlikte Isparta’dan Antalya’ya giderken, otobüs Kazak tünellerinden geçti.
Anadolu’nun çeşitli bölgelerinden olan ve hayatlarında ilk defa Dereboğazı yolunu kullanan öğrencilerim için, bu yol ve tüneller onlara çok ilginç geldi. İçlerinden bazıları tabelalarda ‘’Kazak I ve Kazak II’’ yazısını okuduklarından dolayı bana şu soruyu sordular: ‘’Kazak tünellerini Kazaklar mı yaptı hocam?’’
Bir ara durakladım, güldüm ve sonrasında başladım bu yolun ve bu tünelleri açan bir avuç Isparta sevdalısı büyüklerimin hikayesini anlatmaya…
Anadolu’yu Akdeniz’e bağlayan Dereboğazı yolunun hikayesi 1950’li yıllarda; Hacı Mustafa Kazak, Mehmet Beyhan, Kadir Gülsoy ( Çarıkçı Kadir), Ali Şahap Gürelli, Memiş Özalp (Yorgancı Memiş), İbrahim Alaybeyoğlu, Hasan Ali Şirin, Necati Çelik (Doktor Necati), Ali İhsan Kömet, Mehmet Özkan, Kadir Boylu, Hasan Meriç, Adil Özkiraz, İbrahim Bilgiç, Ali Pazarlı, İsmail Kazak, Mehmet Soydemir (Kalaycı Mehmet) ve Şevket Demirel gibi Isparta sevdalısı iş ve ticaret adamlarının öncülüğünde kurulan ‘’Dereboğazı Yolu Yaptırma ve Yaşatma Derneği’’ ile başlar.
Isparta şehir merkezine 26 kilometre mesafede bulunan Kazak tünelleri, zamanın Sav Kasabası Belediye Başkanlığını da yapan merhum Hacı Mustafa Kazak tarafından bizzat açıldığı için ‘’Kazak tünelleri’’ adını almıştır.
1978 yılında Tercüman Gazetesi’nde çalışan genç bir muhabir iken, rahmetli Kazak amca ile birlikte bölgeye gidip, tünel girişinin patlatma çalışmalarını fotoğraflamıştım. Kendisinden, bu yolu açmak için, nasıl dinamit patlatma ve dozer kullanma eğitimi aldığını hayranlıkla dinlemiş ve konuyu haberleştirmiştim.
Dereboğazı yolu, Türkiye’de belki de dünyada bir avuç gönüllü insanın dernek çatısı altında bir araya gelerek, hayallerini nasıl gerçekleştirdiğinin müthiş bir hikayesidir. 1986 yılında rahmetli Başbakanımız Turgut Özal döneminde devletimizin yapımını devraldığı, 1995 yılında ise yine rahmetli Cumhurbaşkanımız Süleyman Demirel tarafından yeniden düzenlenerek hizmete açılan Dereboğazı yolu, eksikliklerine rağmen hizmet vermeye devam etmektedir.
Hikayesi, gelecek nesillere örnek olmak için; roman, belgesel ya da film olabilecek kadar güçlü olan bu yolumuz, günümüzde D.685 yolu olarak hizmet vermektedir. Isparta Süleyman Demirel Havalimanı’ndan Antalya Havalimanı’nı kadar olan 178 km. uzunluktaki bu yolun sadece 74 kilometrelik bölümü bölünmüş yoldur. Geri kalan bölümü ise bölünmüş yol olmayı beklemektedir. Yol güzergahında; 227 metrelik Kazak I, 158 metrelik Kazak II ve 580 metrelik Kargı tünelleri bulunmaktadır.
Dereboğazı hayalini gerçekleştiren büyüklerimize şükran ve rahmet diliyor. Bekleyen çalışmaları gerçekleştireceklere de şimdiden teşekkür ediyorum.
