Mutlak Butlan Ne Anlama Gelir?

Mutlak butlan; hukuki bir işlemin, hukukun temel ilkelerine ve kurallarına açıkça aykırı olması nedeniyle, en başından itibaren geçersiz kabul edilmesini ifade eder. Böyle bir geçersizlik, tarafların sonradan anlaşması ya da işlem üzerinde değişiklik yapılmasıyla giderilemez. İşlem, baştan itibaren hukuk düzeni açısından yok hükmündedir.

Mutlak butlan, yalnızca tarafları değil, kamu düzenini de ilgilendiren ağır aykırılık durumlarını kapsar. Bu nedenle, böyle bir işlem geçersiz sayılırken, bireysel irade değil, hukuk düzeninin korunması esas alınır.

Hangi Durumlarda Mutlak Butlan Uygulanır?

Mutlak butlan, çeşitli hukuki işlemlerde aşağıdaki nedenlerle gündeme gelebilir:

  1. Hukuka Aykırılık:
    Yasa dışı bir amaç doğrultusunda yapılan sözleşmeler geçersizdir.
    Örnek: Yasal olmayan bahis faaliyetleri için yapılan kira sözleşmeleri.

  2. Ahlaka Aykırılık:
    Toplumun genel ahlak anlayışına ters düşen anlaşmalar mutlak butlanla geçersiz sayılır.
    Örnek: Bir evin fuhuş amacıyla kiraya verilmesi.

  3. Kamu Düzenine Aykırılık:
    Toplumun genel çıkarlarına zarar veren işlemler geçerli kabul edilmez.
    Örnek: Kamu otoritelerini dolandırma amacı güden sözleşmeler.

  4. Şekil Şartlarına Uyulmaması:
    Kanunen belirli şekil şartlarına bağlanmış işlemler, bu kurallara uyulmadan yapılırsa geçersiz olur.
    Örnek: Tapuda tescil edilmeden yalnızca sözlü olarak gerçekleştirilen taşınmaz satışı.

  5. Fiil Ehliyetsizliği:
    Ayırt etme gücünden yoksun bireylerin yaptığı hukuki işlemler baştan itibaren hükümsüzdür.
    Örnek: Akıl hastalığı bulunan bir kişinin yaptığı satış işlemi.

Hangi Sözleşmeler Mutlak Butlanla Geçersizdir?

Mutlak butlanın en sık karşılaşıldığı alanlardan biri aile hukukudur. Türk Medeni Kanunu'nun 145. maddesi, bazı evlenme işlemlerini mutlak butlanla geçersiz sayar. Bunlar:

  • Evlilik sırasında taraflardan birinin başka biriyle hâlihazırda evli olması,

  • Tarafın evlenme anında ayırt etme gücüne sahip olmaması,

  • Evlenmeye engel teşkil eden akıl hastalığı,

  • Taraflar arasında evlenmeye engel olan derecede hısımlığın bulunması.

Bu gibi durumlarda evlilik, mahkeme tarafından re’sen (kendiliğinden) geçersiz sayılabilir.

Mutlak Butlan Davasını Kimler Açabilir?

Mutlak butlan niteliği taşıyan işlemlere karşı, yalnızca taraflar değil, işlemle ilgisi olmayan üçüncü kişiler veya Cumhuriyet savcısı da dava açabilir. Hatta bazı durumlarda mahkeme, herhangi bir başvuru olmadan da geçersizlik kararını verebilir. Bunun nedeni, kamu düzenine yönelik bir aykırılığın söz konusu olmasıdır.

Kaynak: haber merkezi