Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, geliri belirli bir tutarın altında kalan ailelere düzenli destek verilmesi yönündeki talimatı sonrası hazırlanan “Vatandaşlık Maaşı” sistemi Türkiye’de geniş yankı uyandırdı. Model, düşük gelirli hanelerin gelirini belirli bir seviyeye tamamlamayı amaçlıyor. Peki bu tür bir uygulamanın benzerleri Avrupa’da var mı? Evet — hem de birçok ülkede.
İtalya: “Citizens’ Income” (Reddito di Cittadinanza)
Avrupa’daki en çarpıcı örneklerden biri İtalya’da uygulanan Citizens’ Income sistemi. Adı “Vatandaşlık Geliri” olsa da, bu program evrensel bir maaş değil; Türkiye’de planlanan model gibi gelir testiyle verilen koşullu bir sosyal yardımdı.
-
Geliri düşük hanelere her ay nakit destek sağlandı.
-
Program, iş arama zorunluluğu gibi şartlar içeriyordu.
-
Son dönemde kapsam daraltılsa da, yıllarca Avrupa’nın en büyük gelir tamamlayıcı sistemlerinden biri olarak uygulandı. (BKZ)
- Vatandaşlık Maaşıyla Cebinize Ayda Asgari Ücret Gelecek!
Portekiz: Garantili Minimum Gelir (RMG)
Portekiz’de yıllardır Rendimento Mínimo Garantido (RMG) isimli bir minimum gelir destek programı uygulanıyor. (BKZ)
-
Amaç, hane gelirinin devlet tarafından belirlenen minimum yaşam seviyesine tamamlanması.
-
Tıpkı Türkiye’deki planlamaya benzer şekilde “gelir açığı” esas alınarak ödeme yapılıyor.
Kıbrıs: Guaranteed Minimum Income
Kıbrıs’ta yürürlükte olan Garantili Minimum Gelir sistemi, Avrupa’daki en net karşılıklardan biri. (BKZ)
-
Hanelerin toplam geliri inceleniyor.
-
Yetersiz bulunan hanelere devlet, eksik kalan miktarı düzenli olarak tamamlıyor.
-
Sistem tamamen “gelir tamamlama” mantığıyla çalışıyor.
Yunanistan: Minimum Gelir Desteği
Yunanistan’da da AB destekli Minimum Gelir Desteği programı uygulamada. (BKZ)
-
Geliri düşük ailelere düzenli nakit yardım sağlanıyor.
-
Sistem, sosyal yardımla istihdamı birlikte teşvik eden bir yapıda.
AB’nin Genel Yaklaşımı: Asgari Gelir Güvencesi
Bugün Avrupa Birliği ülkelerinin büyük çoğunluğunda “Guaranteed Minimum Income – Asgari Gelir Güvencesi” uygulanıyor.
-
Model, yoksulluğun önlenmesi için son güvenlik ağı olarak kabul ediliyor.
-
Türkiye’nin planladığı “Vatandaşlık Maaşı” ile aynı mantıkta:
Gelir düşükse, devlet farkı tamamlıyor.
Bu nedenle Türkiye’nin hayata geçirmeye hazırlandığı sistem, Avrupa’daki mevcut sosyal politika uygulamalarıyla oldukça paralel görülüyor.
Türkiye Avrupa’daki Bir Modelin Yerelleştirilmiş Versiyonuna Geçiyor
“Vatandaşlık Maaşı”, AB ülkelerinde yıllardır uygulanan gelir tamamlama sistemlerine oldukça benzer bir yapıya sahip. İtalya, Portekiz, Kıbrıs ve Yunanistan gibi ülkelerde örnekleri bulunan bu modelin Türkiye’de nasıl şekilleneceği, pilot uygulamanın sonuçlarına göre netleşecek.
Ancak şimdiden söylenebilir ki Türkiye, Avrupa’daki yaygın bir sosyal destek yaklaşımına adım atıyor — hem umut hem de tartışmalar eşliğinde.
